Türkiye'de mevcut zeytin çeşitlerinin özelliklerini belirlemek ve koruma altına almak amacıyla 1969 yılında zeytincilik araştırma enstitüsünün İzmir kemalpaşa'da bulunan araştırma ve üretim alanına yerli zeytin çeşitlerinden oluşan yerli zeytin çeşitleri koleksiyonun tesis edilmiştir. Daha sonra 1973 yılında Akdeniz ülkelerinin önemli zeytin çeşitlerini kapsayan 28 yabancı zeytin çeşidi'nden oluşan yabancı zeytin çeşitleri koleksiyonu da ilave edilmiştir. Ülkemizde şu anda üretimi yapılan standart 5 çeşit zeytin çeşidi hakkında aşağıda bilgi verilmiştir.
Ada zeytini, Edremit yağlık , Midilli, şaksan adları ile bilinmektedir. Balıkesir'in Edremit ilçesinde; Çanakkale, Ege Bölgesi Körfez yöresi, İzmir Antalya, Adana, Kahramanmaraş ve Mardin'e geniş bir coğrafi ve yayılış göstermektedir. Ege bölgesi ağaç varlığının %25.3'ünü Türkiye toplama ağaç varlığının ise %19'unu temsil etmektedir. Ağaçları iyi bakım koşullarını kuvvetli ve dik büyümektedir. Bu özelliği ile mekanik hasada uygun bir çeşittir. Verim durumu iyi, orta derecede periyodisite gösteren bir çeşittir. Ürünü çoğunlukla yağlık olarak değerlendirilmektedir. Meyve yüksek yağ kapsamına sahiptir ( %24). Yağı altın sarısı renginde, hoş meyve kokulu, nefis aromalı olup ,kimyasal ve duyusal özellikleri nedeniyle 1 sırada yer almaktadır. Aynı zamanda çizme yeşil zeytin ve siyah ham zeytin üretimi yapılmaktadır. Kendine verimli ve iyi bir tozlayıcı olduğu bilinmektedir. Genellikle çelikle üretilmektedir. Soğuğa karşı kısmen dayanıklıdır.
Bu çeşidin orjini Manisa ilinin Akhisar ilçesi olarak bilinmektedir. Anisa, İzmir Aydın illerinde yayılış göstermektedir. İyi bakım şartlarında kuvvetli gelişir, büyük meyve oluşturur. Ağaçları büyük, geniş ve yayvan bir taç oluşturur. Bu nedenle sık Aralık ve mesafe ile dikilmemelidir. Sulanan iyi bakım şartlarında yetiştirildiği için çoğunlukla zayıf periyodi site göstermektedir. Meyvesi geç olgunlaşır ve tam siyaha dönmez. Meyvenin yağ kapsamı düşüktür. Bu nedenle ürünü dolgulu yeşil zeytin olarak değerlendirilir. Meyvelerde et çekirdeği yapışıktır. Özellikle geç sulamaların uygulandığı şartlarda soğuğa karşı duyarlıdır. Odun dokusu sert olup zeytin dal kanseri ve kızılkur'da karşı kısmen dayanıklıdır. Üretimi içeriklerin köklenme oranı düşük olduğundan daha çok aşı ile yapılmaktadır.
Tirilye, kaplık, Kara, kıvırcık adları ile bilinmektedir. Kocaeli ilinin Gemlik ilçesinden diğer bölgelere yayılmıştır. Geniş bir coğrafi dağılım göstermektedir. Marmara bölgesi ağaç varlığını %80'ini Türkiye ağaç varlığının ise yüzde 11'ini temsil etmektedir. Ağaçları orta kuvvetli genellikle orta büyüklükte düzgün yuvarlak bir taç oluşturmaktadır. İyi bakın koşullarında düzenli ürün verir. Kısmen kendine verimli bir çeşittir. Meyvelerin parlak koyu siyah renkte olup tat ve tekstür açısından Üstün özelliktedir. Aynı zamanda yüksek yağ kapsamına sahiptir (%29). Ürünü çoğunlukla sofralık siyah zeytin olarak değerlendirilmektedir. Meyvelerin yağ kapsamı yüksek olduğundan sofralık kalite dışı ürün yağlık olarak değerlendirilmektedir. Meyvelerde et çekirdekten çok kolay ayrılır. Ağaçlar düşük sıcaklığa kısmen dayanıklıdır. Odun veya yeşil dal çelikleri üretilmektedir.
Aşı yeli, gülümbe, şehir, taş arası, Tekir, yağlık adları ile bilinir. Orijinal Muğla ili olup Ege ve Akdeniz sahil boyunca yayılmıştır. Ege bölgesi ağaç varlığının yarısını, Türkiye toplam zeytin üretim alanının da yaklaşık yarısını oluşturmaktadır. Ağaçları iyi bakım şartlarına kuvvetli gelişir, toplu ve yuvarlak taç oluşturur. Bu çeşit dayanıklı ve farklı toprak ve iklim koşullarını adapte olabilen bir çeşit. Genellikle kuvvetli periyodik sistemde gösterdiği bilinmektedir. Kısmen kendine verimli olan bu çeşidinin ürünü sofralık ve yağlık olarak çok yönlü değerlendirilmektedir. Yağı koyu yeşilimsi sarı renkli ve meyve kokulu. Kimyasal ve duygusal kalite kriterlerine göre yağı Ayvalık çeşidinden sonra gelmektedir. Yeşil olup döneminde toplanan meyveler İspanyol usulüne göre işlenerek dış pazar isteklerine uygun ürün elde edilir. Meyvelerde et çekirdeği yapışıktır. Bu çeşidin çekirdeklerini köklenme oranı orta düzeyde olup aşı veya yeşil dal çeliğiyle üretim yapılmaktadır. Bu çeşitten çok lezzetli filtresiz zeytinyağı üretilir.
