Zeytin ve zeytinyağı yüzyıllardır insanların başlıca gıda eve gelir kaynağı olmuştur. Zeytin ağacı dünyada 30 ve 45 Kuzey ve Güney enlemler arasındaki alanlarda yayılış göstermektedir. Halen 37 ülkede zeytin yetiştiriciliği yapılmaktadır. Bu ülkelerden 29'u Kuzey, 8'i Güney yarı kürede bir nokta dünyada yaklaşık 10 milyon hektar zeytin alanı bulunmaktadır. Zeytin yetiştiriciliği ülkemizin içinde yer aldığı Akdeniz hafızası ülkelerinde yoğunlaşmıştır. Spanya, İtalya, ilanistan ve Cezayir zeytin yetiştiriciliği yapan ülkelerde. Zeytin ağacının Akdeniz fazlasının Doğu kısmından yani mezopotamya'dan çıktığı ve Güneydoğu Anadolu üzerinden Akdeniz'in Kuzey ve Güney sahillerindeki ülkelere, oradan da Amerika Avustralya kıyılarına yayıldığı bilinmektedir.
Akdeniz kültürünün vazgeçilmez bir parçası olan zeytin, ülkemizde Akdeniz ikliminin hakim olduğu Ege, Marmara, Akdeniz, Güneydoğu Anadolu ve Karadeniz bölgelerine yayılmıştır. Kuzeyde artvin'den güneyde hatay'a kadar uzanan kıyı boyunca ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde Mardin'e kadar 35 ili zeytincilik yapılmaktadır.
Ülkemizi ham zeytin yetiştiriciliğinin yapıldığı alanlarda kışları ılık ve yağışlı yazları kurak ve sıcak geçen Akdeniz iklimi görülmektedir. Zeytinlikler genellikle dağların denize paralel olarak uzandığı yerlerde kıyıya yakın alanlarda dağların dik olduğu yerlerde ise vadiler boyunca ilerleyerek 100 - 150 kilometre içeriye giren alanlarda yer almaktadır. Zeytin ağacı çoğunlukla diğer ürünlerin yetişmediği meyilli arazilerde yetiştirilmektedir. Ancak son yıllarda bazı ürünlerin dikiminin ortadan kalkmasıyla düz alanlarda da yeni zeytinlikler tesis edilmektedir. Mevcut zeytin ağaçlarımızın çoğu verim çağında olmasına rağmen ağaç başına ürün çok düşük seviyededir. Bunun için yeni tesis edilecek olan zeytinliklerde değerlendirme amacına uygun Üstün nitelikli zeytin fidanın kullanılmalı. Ayrıca mevcut ve yeni tesis edilen zeytinliklerde sulama, budama, gübreleme, Toprak işlemi hastalık ve zararlılarla mücadele gibi kültürel önlemlerin tekniğe göre yapılması gerekmektedir. Zeytin ağacının ekolojik istekleri, Zeytinlik tesisi, kültürel önlemler ve standart zeytin çeşitleri ile ilgili bilgiler aşağıda verilmektedir.
Sıcaklık: zeytin ağacının yayılmasının sınırları en önemli faktördür. Zeytin ağacı minum -7 maksimum 40 derece sıcaklıklar arasında yetişmektedir. Yetiştiricilik yapılan bölgelerde yıllık sıcaklık ortalamasının 15-20 santigrat derece arasında olması istenir. Zeytin ağacı 40 dereceden yüksek sıcaklıklarda ancak sulama yapılarak yetiştirilebilir.
Yağış: zeytin ağacının her ne kadar kura dayanıklı olduğu bilinse de yıllık yağış isteği Optimum 700-800 milimetredir.
Rüzgar: rüzgarın esiş zamanı, yönü ve şiddeti zeytine faydalı olduğu gibi bazı durumlarda zararlı da olmaktadır. Örneğin, kışın Esen Karayel bol yağış getirir. Çiçeklenme zamanı Esen rüzgarlar döllenmeyi kolaylaştırır. Yaz aylarında esenlerimizi rüzgarlı ağaçların susuzluk çekmesini engellediği için zeytinin faydalıdır. Yaz aylarında güneyden esen kuru rüzgarlar ise Toprak nemini kaçırır devamlı eserse daha neler susuzluktan buruşur. Ayrıca güneye açık olan yörelerde kışın Esen lodos ağaçları zamansız uyandırdığından soğuklardan daha çok etkilenir.
Yön: çok soğuk bölgelerde zeytin ağacı Güney yönüne dikilmelidir. Sisli olan yerler, soğuk hava akımı olan vadiler siyah zeytin yetiştiriciliği için pek uygun değildir.
Rakım: 800 metreden yüksek yerler zeytin yetiştiriciliği için uygun değildir.
Zeytin ağacı diğer meyve ağaçlarına göre Toprak istekleri bakımından çok seçici değildir. Hatta diğer ürünlerin yetiştirilemediği ekstrem koşullarda dahi yetişebilen bir ağaçtır. Ülkemizde zeytin yetiştiriciliği hafif bünyeli topraktan ağır bünyeliye, Toprak ph'sı hafif asitten ekstrem alkaliye değişen topraklarda yapılabilmektedir. Ayrıca kireç organik madde ve besin element içeriği düşük olan topraklarda olduğu gibi aşırı kireçli, organik madde ve besin element içeriği yüksek olan topraklarda da yetiştirilir. Ancak toprağın gerek fiziksel özellikleri gerekse bitki besin element noksanlıklarını giderilmesi ile ağaçlardan daha fazla verim alınmaktadır.
Ben uğraşmam satın alırım diyenlere ise kendi bahçemizde ürettiğimiz zeytinlerin linkini bırakıyorum.
