Siyah zeytin ağacı periyodisite yani mahsule düzensizlik gösteren bir meyve türüdür. Ağaçlarda ağır bir mahsul yılını, çok az ya da ürünsüz bir yıl takip etmektedir. Zeytin yetiştiriciliği için buyrun.
Özellikle doğal koşullara bırakılan ve yabaniye kaçan ağaçlara daha kuvvetli seyretmektedir. Genellikle gençlik yıllarında pek görülmeyen bu durum ağaçların verimli döneme ulaşmasıyla (ilk dikimden yaklaşık 10 yıl sonra) daha fazla hissedilmektedir.
Zeytin ağacının genetik yapısına bağlı olarak başlayan bu olayda dış faktörler özellikle iklim koşulları ve bakım işlemleri dahil etkili olmaktadır.
Zeytin ağacında aşırı mahsulün olduğu yıllarda herhangi bir tarımsal müdahale yapılmaması durumunda taneler yeterince iyileşememekte, sofralık ve yağlık değeri düşmektedir. Ayrıca ağaçlar hasat olgunluğuna geç ulaşmaktadır.
Ağaçlarda mahsulün bol olduğu yıllarda ağacın yükünü azaltmak ertesi yıl ürün verecek sürgünün büyümesini sağlamaktadır.
Mahsul seyretme işlemi ağaçlar dolu yılına girerken budama yapma ya da meyveler mercimek iriliğinde iken meyve seyreltme şeklinde önerilmektedir.
Bu işlemlerin bir kez yapılması döngüyü değiştirmemektedir. Düzenli olarak ağaçların gözlenmesi ve ürünün hafifletilmesi gerekmektedir.
Zeytin ağaçlarını ürünleriyle seyreltilmesi pratik olmadığından bu işlem için aşırı yaprak dökümü neden olmayacak şekilde bazı mekanik dal sarsıcı ya da sıyırıcılardan yararlanılabilir.
Ülkemizde zeytin ağaçlarının hasadı büyük ölçüde sırıkla yapılmaktadır. Hasat sırasında yıllık sürgünlerin kırılması nedeniyle periyodisitenin şiddeti artmaktadır.
Hastalığın dikkatli bir şekilde ve mümkünse el ile ya da aşırı yaprak dökümü neden olmayacak şekilde pnömatik tarak ya da dal sarsıcılarla yapılması önemli bir noktadır.
Ayrıca ham zeytinin uzun süre zeytin ağacı üstünde kalması da periyodisiteyi arttırmaktadır. Bu nedenle hasadın meyvelerde renk dönüşümünün sonunda geciktirilmeden yapılması gerekmektedir.
Zeytin ağacı besin maddesi noksanlık ve fazlalık belirtileri
Zeytinliklerimizin genellikle meyilli arazilerde yer alması ve bakım tedbirlerin tam olarak uygulanmaması gibi nedenlerle beslenme problemlerini sık rastlanmaktadır.
Zeytin ağaçları diğer meyve türlerine oranla olumsuz koşullara daha dayanıklı olmakla beraber verim ve kalite düşmesi gibi sorunlar ortaya çıkmaktadır.
Beslenme problemleri olarak tanımlayabileceğimiz bu durumlar:
Besin elementlerinin noksanlığı,
Besin elementlerinin fazlalığı,
Besin elementleri arasındaki dengesizliklerdir.
Gübrenin bitkiye gerekenden az, fazla veya dengesiz verilmesi beslenmede problem yaratmakla birlikte, en çok karşılaşılan sorunlar; noksanlıklar ve besin element dengesizlikleri olup fazlalıkları oldukça az rastlanmaktadır.
Şarköy deniz kenarında yetişen sağlıklı ağaçlardan kaliteli siyah zeytin ve zeytinyağı elde ediliyor.
Bitki besin elementleri olan azot, fosfor, potasyum, kalsiyum, magnezyum, sodyum, kükürt, demir, çinko, mangan, bakır, bor ,klor, molibden noksanlık ve fazlalıklarında zeytinle görülen belirtiler şu şekildedir;
Siz bu kadar iş ile uğraşmak istemezseniz buyrun en iyi soğuk sıkım zeytinyağı
Azot noksanlığı belirtileri;
Yaşlı yapraklardan başlayan genel sararma olur.
Genç yapraklar küçük ve ensiz olur.
Alt ve orta kısımlarda yaprak dökümü olur.
Vejetatif gelişme geri derken, generatif faaliyet hızlanır.
Ürün miktarı da önemli düzeyde azalır.
Dalların kırılmaya karşı direnci azalır.
Sürgün, somak ve çiçek oluşumu azalır.
Bodur büyüme olur.
Kök/gövde oranı artar.
Kökler uzun ince ve az dallanmıştır.
Zeytin ağacı çiçek ve meyve dökümü olur.
Meyvelerde et oranında veya miktarında azalma olur.
Hasat zamanının gecikmesine neden olur.
Zeytin ağacı azot fazlalığı belirtileri:
Vejetatif gelişmeyi çok fazla kuvvetlendirir.
Çiçek ve meyve oluşumunun azalmasını ve gecikmesine neden olur.
Düşük sıcaklık derecelerini ve kuraklığa hassasiyetin artmasına neden olur.
Hastalık etkenlerine karşı dayanıklılığın azalmasına ve mantarı hastalıklara neden olur.
Fosfor noksanlığı belirtileri:
Zeytin ağacı yapraklar koyu yeşil renk alır.
Yaprak girişimi, yaprak yüzey alanı ve yaprak sayısı azalır.
Yapraklar zamanından önce dökülür.
İnce dallar üzerinde kısa boğum araları ve bakırlaşmış renk görülür.
Kök/gövde fosfor oranı artar.
Kök/gövde kuru ağırlık oranı azalır.
.
Saça kökler zayıf gelişir.
Geç çiçek açar ya çiçek sayısı az olur.
Meyveler küçük olur.
Meyve tutumu olumsuz etkilenir.
Potasyum noksanlığı belirtileri:
Yaşlı yaprakların uç kısmında kloroz (sararma) ve nekroz (kahverengi siyah renkteki ölü doku) görülür.
Zeytin ağacı yaprakları oldukça küçük ve cılız kalır.
Ağaçlar gevşek dokulu olur.
Ksilem ve floem adı verilen iletim borularının oluşumu geriler.
Zeytin ağacında büyüme geriler.
Kök büyümesi olumsuz etkilenir.
Meyve kabukları incelir ve meyveler küçülür.
Meyvede et oranı ve yağ miktarında azalma olur.
Meyveler olgunlaşmadan dökülür.
Soğuğa, kuraklığa, hastalık ve zararlara karşı dayanıklılık azalır.
Magnezyum noksanlığı belirtileri:
Yaşlı yapraklarda uç kısımda kloroz görülür.
Yaprakların damar aralarında sararma olur.
Kahverengi ve siyah nekrotik lekeler oluşur.
Yaprağın merkezine doğru damarlar arasında mozaik şeklinde sarımsı ve kahverengi lekeler yoğunlaşır.
Kalsiyum noksanlığı belirtileri:
Genç yapraklarda sararma ve şekil bozulmaları olur.
Yaprak kenarlarında siyah ve kahverengi nekrozlar oluşur.
Yapraklarda erken dökülme olur.
Meristematik dokularda gelişme geriler.
Sürgünlerde kolay koruma ve kırılmalar olur.
Sodyum fazlalığı belirtileri:
Klorofil miktarı azalır.
Yapraklarda renk açılmaları görülür.
Yapraklarda erken dökülme olur.
Sürgün oluşumu engellenir.
Sürgün, dal ve gövdede kırmızımsı bir renk oluşur.
Genel olarak verim azalır.
Kükürt noksanlığı belirtileri:
Genç yapraklarda kloroz, damar aralarında sararma ile başlar.
Klorofil miktarı azalır.
Yaprak yüzey genişliği azalır, yapraklar küçük olur.
Kök gelişmesi zayıflar.
Bitki normale göre daha küçük olur.
Demir noksanlığı belirtileri:
Noksanlık genç yapraklarda ve özellikle son çıkan yapraklarda görülür.
Damar aralarında sararma şeklinde ortaya çıkar.
En tipik özelliği en ince damarların bile yeşil kalması, damar aralarının sarıya dönmesidir.
Çinko noksanlığı belirtileri:
Genç yapraklarda damar araları açık yeşil, sarı ve beyaza döner.
Yapraklarda küçülme ve şekil bozuklukları olur.
İlkbaharda sürgün uçlarında rozetleşme (küçük ve sık yaprak kümesi) görülür.
Toprak üstü organlarında büyüme azalır.
Kök daha fazla büyür ve kök salgıları artar.
Genel olarak zeytin ağacı bodurlaşma olur.
Mangan noksanlığı belirtileri:
Genç yapraklarda damar aralarında sararma görülür.
Büyüme geriler ve bulur büyüme olur.
Bakır noksanlığı belirtileri:
Genç yapraklarda solma görülür.
Yapraklarda kıvrılma ve bükülme olur.
Genel olarak bodur büyüme olur.
Bor noksanlığı belirtileri:
Genç yapraklarda yaprak ucundan başlayan v şeklinde kloroz ve nekrozlar görülür.
Noksanlığın ileri aşamasında olgun yapraklarda damar arası kloroz görülür.
Yapraklarda küçülme, büzülme, kalınlaşma ve kıvrılma oluşur.
Yapraklarda rozetleşme oluşur.
Yaprak oyasını şekil bozukluğu görülür.
Yaprakları erkenden dökülür.
Boğum araları kısalır.
Sürgün ucunda kurumalar olur ve lateral büyüme gerçekleşir.
Sürgünlerde ve gövdede bodurlaşma olur.
Dallar kuru, gevrek bir yapı alır ve yaprağını dökmüş dallar ortaya çıkar.
Ağaç çalılaşmış bir görünüm alır.
Büyüme yavaşlar.
Tomurcuk çiçek ve meyve oluşumu engellenir.
Meyvelerde şekil bozukluğu görülür.
Zeytin ağacı verimi düşer.
Bor fazlalığı belirtileri:
Yapraklarda nokta şeklinde başlayan, yaprak ayasının yarısını veya yarıdan fazlasını kaplayan bir nekroz görülür.
Nekrozlar sürgünlerin uç kısımlarındaki genç yapraklarda ve daha sonra alt kısımdaki yaşlı yapraklarda görülür.
Yaprakları erkenden dökülür.
Vegetasyon ve zeytin ağacı gövde çapında artış durur.
Klor noksanlığı belirtileri:
Olgunlaşmasını tamamlamış yapraklarda damar aralarında kloroz oluşur.
Yaprakların yüzey alanı küçülür ve kuru madde ağırlıkları azalır.
Kökler çalımsı bir görünüm alır.
Bitkilerde solma olur.
Klor fazlalığı belirtileri:
Tuzlu topraklarda görülür.
Yaprak uçlarında veya kenarlarında yanma ve bronzlaşma olur.
Yapraklarda erken sararma görülür.
Yapraklar erkenden dökülür.
Genel olarak zeytin ağacı verimi azalır.
Molibden noksanlığı belirtileri:
Yaşlı yapraklarda sararma olur, yapraklar soluk bir renk alır.
Yaprak kenarlarında nekrozlar oluşur.
Yapraklar küçük olur ve içe doğru kıvrılır.
Kök gelişmesi azalır.
Çiçeklenme azalır.
Bodur büyüme gerçekleşir.
Zeytin ağaçları da, diğer bitkiler gibi uygun beslenme koşullarında normal ve sıhhatli bir gelişme gösterirler.
Fakat gerek yetersiz gübreleme nedeniyle besin maddelerinin ortamda yokluğu gerekse ortamda mevcut olduğu halde çeşitli faktörlerin alım üzerindeki olumsuz etkileri nedeniyle bitki normal bir gelişme gösteremez.
Besin maddesi noksanlıklarının başlangıcında normal ve saatli gibi görünen ağaçlarda; ileri noksanlık durumlarında yaprak, çiçek, sürgün, gövde ve meyvelerde bariz belirtiler ortaya çıkar. Tüm ağacın gelişmesi durur ve ciddi noksanlık durumları ağacın ölümüne neden olur.
Bu duruma gelen bir ağaca uygulanan tüm bakım ve kültürel tedbirlere rağmen beklenen veya arzu edilen ürünü elde etmek mümkün değildir. Bu durum zeytinde besin maddesi noksanlıklarının kesin teşhis ve takibi gereğini ortaya çıkarmaktadır.
Teşhisler mutlaka yaprak ve toprak analizlerine dayandırılmalıdır. Bitki besin maddelerinin topraktaki mevcudiyetine rağmen zeytin ağacı besin alımını engelleyen faktörlerin varlığı halinde, bu faktörlerin bitki besleme uzmanlarınca incelenerek değerlendirilmesi yapılmalıdır.
