Zeytinlikte yapılan kültürel işlemler

Zeytinlikte yapılan kültürel işlemler

Toprak işleme

Geleneksel Toprak işlemi:

Siyah zeytin yetiştiriciliğinde toprak işleme topraktaki su varlığını arttırmak amacıyla kullanılan bir kültürel uygulamadır. Bu amaçla en fazla kullanılan yöntemlerden biri yaylı tırmıklardır. İlkbaharda suyun toprağın alt katmanlarının sızmasını engelleyen yabani otların ortadan kaldırılmasını sağlar. Bu şekildeki bir sürüm toprağa 15-20 santimden fazla işlememektedir daha derinlerdeki yabancı otları yok etmek için ise diskaro çekilmesi gerekmektedir.

Yaz aylarında toprak yüzeyi kuru olduğu için topraktaki mevcut suyu korumak gerekmektedir. Bu amaçla toprak yüzeyindeki çatlaklar kapatılır. Bunun için araziye sürgü çekilir veya tırmıklanır. Bu işlemlerden sonra bakım hasat işlerini kolaylaştırmak üzere toprağa silindir çekilir. Hasat sırasında ağaç altlarına otsuz bulundurmak amacıyla taç altında genellikle kalıcı etkili ot ilaçları yani herbisit kullanılır.

Zeytinlere göz atmak için 

Azaltılmış toprak işleme:

Ham zeytin yetiştirilen alanlarda toprağın azaltılmış veya minimum olarak işlenmesi esnasında dayanmaktadır. Bu uygulamada ilk olarak bütün bahçe alanını herbisit uygulaması yapılması önerilmektedir. Daha sonra bahçe toprağı üst tabakayı kırmak için boylamasına hafifçe 5-10 santim yılda bir iki defa olmak üzere sürülmektedir. Böylece suyun toprak derinlerini sızması arttırılmaktadır. Bu işleme sistemi toprakta buharlaşmanın en düşük olduğu zaman gerçekleştirilir. Bu toprak işleme yöntemi ile elde edilen ürünler geleneksel toprak işleme sistemi ile yetiştirilen ürünlerden daha kalitelidir.


Sulama

Sulama, zeytincilikte çok eskiden beri uygulanan ve etkinliği şüphe götürmeyecek bir kültür işlemidir. Bu konuda yapılan araştırmalar sonucunda günümüzde zeytin yetiştiriciliğinde sulamanın ekonomik olmayacağı görüşünü terk edildiği bir gerçektir. Ülkemizin ham zeytin yetiştirilen bölgelerinde özellikle kurak geçen yaz aylarında ve düşen yağışların istenilenlerden az olduğu durumlarda birkaç kez uygulanan sulamanın, hiç sulanmayan koşullara oranla verimli büyük bir artışa neden olduğu gözlenmiştir.

Öte yandan siyah zeytinde iyi ve düzenli bir sulama programı uygulanması sonucu elde edilecek yararlar ise yıldan yıla kendini gösterecektir. Aynı zamanda sulama, ağaçların üretken ve sağlıklı kalmasını da sağlayacaktır. Yetersiz sulamada ise verim düşüklüğü, kalitede bozulma ve ağaçlarda bodurlaşma belirlenmiştir. Zeytinler herdem yeşil bir ağaç olduğundan yıl boyunca su tüketir. Zeytinin genellikle yıllık yağış isteği 400-600 milimetredir. Daha yüksek verim için ise yıllık 600-800 milimetrelik yağışa ihtiyaç bulunmaktadır.

Sulama programı:

Kış yağışlarının 500 milimetre civarında olduğu zeytini yörelerde sulamalar çekirdek sertleşmesi aşamasında ve bu aşamadan sonra olmak üzere iki kez uygulanır. Kış yağışlarını yetersiz olduğu durumlarda ise sulamalar erken ilkbaharda çiçek tomurcuğu farklılaşma aşamasında, erken yazın çiçeklenme aşaması başlangıcında ve özellikle çekirdeğin sertleşmeye başladığı meyve oluşum aşamasında olmak üzere 3 kez yapılması gerekmektedir. Bu aşamalar a) çiçeklenmeden iki üç hafta önce b) meyveler normal büyüklüklerinin 1/3'üne ulaştığında c) meyveler tam iriliği aldığında da yapılabilir.

Sulama yöntemleri;

  • Salma sulama: salma sulama yönteminde tarla başı kanallarından saptırılan su meyve bahçesine rastgele yayılmaya bırakılır. İstenen miktarda su kök bölgesinde sızıncaya kadar arazi yüzeyine su bulundurulur salma sulama yönteminin başarılı olması için arazi yüzeyinin çok düzgün ve sulama doğrultusunda dik yönde eğimsiz olması gerekir. Bu nedenle bazen hafif teffiye gerekir. Sağlığın sulama yönteminin belli başlı tek avantajı, ilk yatırım masrafını çok düşük olmasıdır. Genelde sık dikilen bitkilerde kullanılır.
  • Karık sulama: genellikle bütün sıra bitkileri sebzeler ve meyve bahçelerinde, bağlar, çilek ve benzeri bitkilerde kullanılır sulanacak araziler daha önceden yeknesak bir eğimle tesviye edilmelidir. Karık sulamada erozyon oluşturmayacak şekilde eğim oluşturmalıdır. En ideal eğim %0.2-2 arasındadır. Sulama mevsimi sonunda bozulmalıdır.
  • Çanak usulü sulama: özellikle fidanlar için uygundur çanak izdüşümü kadar su verilir. Ağaç büyüdükçe açılan çukurlarda büyütülür. Sulama mevsimi sonunda bozulmalıdır.
  • Yağmurlama sulama: yağmurlama sulama yönteminde su arazi üzerine belirli aralıklarla yerleştirilen yağmurlama başlıklarından belirli basınç altında püskürtülerek atmosfere buradan da toprağa verilir.
  • Damla sulama: Damla sulama yönteminde arındırılmış su düşük basınçlı bir boru sistemi kullanılarak bitkiye verilmektedir. Boru şebekesinde ve damlatıcılardan basınç azaltılarak suyun Toprak yüzeyine düşük devi ile damlalar haline verilmesi sağlanır. Su damlatıcılardan çıktıktan sonra toprakta doğal olarak yer çekimi ve kapiller kuvvetlerin etkisiyle hareket eder. Bu nedenle her bir damlatışın ıslattığı alan suyun topraktaki yatay hareketiyle sınırlı kalır. Bu yöntemle temel ilke bitkinin günlük olarak kullandığı suyu isterse bitki besin maddeleri ile birlikte bitkide aşırı bir su isteği yaratmadan vermektir. Az su kullanarak sık aralıklarla sulama yapılır. İşletmeye basıncı bir ATM civarında ve damlatıcı delilleri ise 2 - 16 litre / saat arasındadır.

Damla sulama sisteminin üstünlükleri

  1. Kısıtlı su kaynağı veya fiyatının yüksek olduğu durumlarda su tasarrufu ve sulama randımanı sağlar.
  2. İş saatinde indirim sağlar.
  3. Ürünün istenilen miktar ve kalite ulaşması için kontrollü su temini sağlar.
  4. Bitki besin maddeleri sulama suyu ile birlikte verilir ve dolayısıyla gübrelerden en üst düzeyde yararlanılır.
  5. Tuzlu topraklarda ya da tuz oranı yüksek sulama suyu ile emniyetli bir sulama yapılır.
  6. Sulamanın yanına drenaj sistemine gerek yoktur.
  7. Eğimli arazilerde tesviye gerek duyulmaz.

GÜBRELEME 

Zeytinliklerimiz çoğunlukla meyilli arazilerde ve verimsiz topraklar üzerinde yer almaktadır. Yetiştiricilikte kültürel önlemlerin de yeterince uygulanmaması sonucu ürün ve zeytinyağı veriminde düşüklük, kalite eksikliği, periyodisite, erken yaşlanma gibi sorunlar ortaya çıkmaktadır. Çünkü zeytinliklerimizde gübreleme uygulamaları hiçbir bilimsel dayanak olmadan alışkanlığa bağlı olarak sürdürülmektedir. 

Zeytinliklere uygulanacak gübre miktarları, yaprak ve toprak analiz sonuçlarına göre belirlenmelidir. 


Gübreleme Uygulamaları: 

a) Yeni Dikilen Zeytin Fidanının Gübrelemesi: Fidan dikimi sırasında yapılan temel gübrelemeden sonra; fidanlara, 1. yılını doldurduktan sonra 100 gr amonyum sülfat, 2. yıl 200 gr amonyum sülfat, 3. yı 500 gr amonyum sülfat verilebilir. 

b) Ürün Veren Zeytin Ağacının Gübrelemesi: Öteki meyve türlerinden farklı olarak zeytinin kök sisteminde iki ayrı yöre bulunmaktadır Birinci yöre gövdeden 1 m kadar uzaklığa yayılan köklerden oluşmakta dır. İkinci yöreyi ise birinci yöreden sonra 2-3 m lik alanda bulunan kökle oluşturmaktadır. Gübreleme yaparken bu durumun dikkate alınması gerekmektedir. Ürün veren ağaçlara verilecek gübre miktarları arasında bu yük farklılıklar bulunmaktadır. Bu nedenle toprak yaprak analiz sonuçları dikkate alınmadan yapılacak gübre uygulamaları gerek ağaçların beslenme düzeylerinin bozulması yanlış miktarlarda gübre kullanılması açısından sakıncalıdır. Doğru gübreleme için , gerekse yaprak - toprak analizleri yapılmalıdır!

Gübreleme yöntemleri:

Zeytin ağacını gübrelenmesini değişik yöntemler uygulanır bu yöntemler;

  • Serpme yöntemi ile gübreleme: bu gübreleme şeklinde gübreler ağacınız taç izdüşümüne sahiptir ve toprak ile hafifçe karıştırılır. Bu yöntem daha çok azotlu gübrelerin uygulanmasında kullanılır. Toprak üzerine serpen azotlu gübrelerin toprak altına karıştırılması gerekir. Toprak yüzeyine uzun süre kalan azotlu gübrelerin etkisi önemli ölçüde azalır.
  • Halka şeklindeki Hendek yöntemi ile zeytinin gübrelenmesi: bu gübreleme şeklinde gübreler ağacın taç izdüşümü çevresinde 20-25 santim derinlik ve 40 santim genişliğinde açılan hendeklere eşit olarak uygulanır ve üzeri toprak ile kapatılır. Bu tür gübreleme yöntemi toprakta hareketi çok az olan fosforlu ve potasyum gübreler için uygulanmaktadır. Azotlu gübreler ise toprak üzerine serpilerek toprak ile karıştırılır.
  • Çukur yöntemi ile zeytinin gübrelenmesi: işçilik giderini atmak amacıyla kullanılan bir yöntemdir. Bu gübreleme şeklinde gübreler ağaç taç izdüşümü çevresine 20-25 santim derin ve 40 santim genişliğinde belli aralıklar ile açılan uzun kenarları gövde paralel olan çukurlara fosforlu potasyum gübreler eşit miktarda verilerek yüzeyleri toprak ile kapatılır. Azotlu gübreler ise toprak yüzeyi dağıtarak toprak ile karıştırılır. 

Zeytin ağacının ince işleri için tıklayın.